Çenk olarak da adlandırılan Çeng yaklaşık 2500 yıllık tarihi bir geçmişe sahip kanuna benzeyen bir çalgıdır. Sık gerilmiş tellere sahiptir. Dik tutularak ve genellikle mızrapla çalınır. Şekil olarak Arp’a benzer. (Bkz: görsel) Çeng çalan kişiye çengî (çengi) denilir. Çeng’in benzerleri Azerbaycan’da çeng, İran’da çang, Gürcistan’da çangi ismi ile bilinmektedir. Divan şiirinde en sık adı rastlanan çalgılardan biridir. Divan şiirinde aşkla beli bükülmüş aşığı sembolize eden Osmanlı çenginin atası İran çengidir. Ancak biçimçe İstanbul’da bazı yeni özellikler bünyesine eklenmiştir.
Çengi akordu oldukça zordur. Tellerine her makama göre farklı akort yapılmaktadır. Akort edilmesinin zorluğu Çengi’ye olan ilginin azalmasına sebep olmuştur. Günümüzde bazı usta isimler icra etseler de unutulmaya yüz tutmuş bir enstrümandır.
Safiyüddin Urmevî (öl. 1294), Abdülkadir
Meragî (1350-1435) gibi yazarlar eserlerinde çeng hakkında detaylı bilgiler aktarmışlardır. Kenzü’t-Tuhaf’ adlı, XIV. yüzyıldan kalan Farsça bir yazmada çeng ile ilgili detaylı bilgi içerir. Ama XV.yy şairlerinden biri olan Ahmed-i Dâî’nin Çengnâme adını taşıyan mesnevisi, çeng’e, diğer Osmanlı çalgıları arasında çok daha ayrıcalıklı bir yer bir değer kazandırır. Çünkü herhangi bir başka Osmanlı çalgısı için böyle bir eser yazılmamıştır. Bu da enstrümanın ne kadar özel bir sese sahip olduğunu gösterir.
Çeng çalgısının tasvir edildiği minyatürlerin çoğu sanki bir eğlence sahnesini değil daha çok şair ya da dönemin bilginleriyle yapılan sohbetleri tasvir eder. Bu nedenle her kesim tarafından sevildiği erkekler kadar kadınlardan da rağbet gören bir çalgı olduğu aşikardır.
Çeng için standart bir boydan söz etmek mümkün değil. Çeng’in başlıca iki boyu ve iki icra şekli vardır.
Görece daha küçüktür ve kapalı mekânlarda oturularak çalınan kucak çengi’dir. Çengî bu çengi’nin burguluğunu sol dizinin üzerine koyarak çalar.
Açık Hava Çengi
Oldukça büyüktür. Kucak çengi gibi oturularak değil ayakta durularak çalınan açık hava çengi’dir. Uzun ayağı çenginin iki bacağı arasında sıkıştırılır. Sonra çalgının gövdesinin (rezonatörünün) alt kısmından geçirilen bir kuşağın bele bağlanmasının ardından çalınır.
Bugün sizlere her sayfasında kayda değer mesajların yer aldığı ilgi çekici bir kitaptan bahsedeceğiz. Fantastik türünün bir örneği olan “Büyük Savaşın Şafağında Son Savaşçı” isimli bu kitap aydınlıkla karanlığın mücadelesini heyecanlı bir dille işliyor. Kitabın basımı gerçekleşmeden önce yazarı Seyit Ahmet Özçelik ile irtibata geçmiş eseri inceleme fırsatımız olmuştu. Merak...
Müzik hayatın vazgeçilmez bir parçası. Her duygu durumuna karşılık bir ritim var. Allah’ın yarattığı bu kusursuz doğa benzersiz bir tınıya sahip. Rüzgar, ağaçlar, deniz ve canlılar adeta bir orkestranın elemanları gibi ortaklaşa bir yaradılış senfonisi sergiliyorlar. İnsanlar bu büyülü gösterinin farkındalar ve iyi bir taklitle notalar oluşturuyorlar. Müziğin alfabesi olan...
Hilye-i Şerif evlerin tanıdık bir parçasıdır. Sözlüklerde ‘’süs, ziynet, güzellik’’ gibi anlamlara gelen Hilye, ‘’suret, hilkat, dış görünüş ve güzel vasıflar’’ anlamlarını da karşılar. Terim olarak ise peygamber efendimiz Hz. Muhammed (sav)’in fiziksel özelliklerini, güzelliğini ve güzel vasıflarını her ne kadar yetersiz kalsa da kelimelerle çizmek, resmetmek demektir. Hz. Muhammed...
İsviçre köle çocuklar… İsviçre’de 1850’lerden 1980’lere kadar yüz binlerce çocuk tarımda işçi olarak zorla çalıştırıldı. Çalıştırılan bu köle çocuklar “verdingkinder” yani “sözleşmeli çocuk” olarak adlandırılırdı. Çiftçiler, ucuz iş gücü sağlamak için (devlet tarafından açık arttırmada satılan ya da kiralanan) yetim, gayrimeşru doğmuş, alkolik evebeynlere sahip, fakir vb. olan çocukları alıp...
Türk şiirin en özgün isimlerinden biridir. Ardında Türk şiir ve edebiyatının baş yapıtlarını bıraktı. Soyadı gibi kişiliği de “zarif” olan Cahit Zarifoğlu, aynı zamanda güreş ve pilotlukla da ilgilenirdi. Annesi istememesine rağmen gizlice pilotluk için çabaladı. Fakat kulağındaki rahatsızlık yüzünden devam edemedi. Yine de ölümünden sonra yayımlananan “Anne” isimli romanında...
1991’de Londra’daki Christie’s Müzayede Evi’ne üzerinde esrarengiz semboller olan bir usturlap ulaşmıştı. İngiliz tarihçi David A. King bu esrarengiz sembollerin peşine düştü. Ne oldukları 20 yıl önceye kadar çözülemeyen bu semboller oysa 200 yıl boyunca Avrupa’da Orta Çağ döneminde kullanılan bir sayı sistemiydi: Sisteryen Rakamları. Müslüman bilim adamlarının geliştirdiği 1-9...
